Bilim insanları, yapay zeka destekli bir sistem geliştirerek Atlas Okyanusu üzerinde meydana gelen ve olumsuz sonuçlara yol açan Atlantik Nino ve Benguela Nino hava olaylarının ne zaman gerçekleşeceğini 5 ay öncesinden tahmin edebilecek. Bu gelişme, özellikle balıkçılık ve kıyı planlaması gibi alanlarda büyük önem taşıyor.

Atlantik Nino ve Benguela Nino Nedir?

Pasifik Okyanusu'ndaki El Nino ve La Nina hava olaylarının küresel iklim üzerindeki etkileri giderek artarken, Atlas Okyanusu'nda meydana gelen Atlantik Nino ve Benguela Nino gibi bölgesel hava olaylarının etkileri de önem kazanıyor.

• Atlantik Nino: Batı Afrika kıyıları ile Güney Amerika'nın kuzeydoğusunda etkili olan, El Nino'nun küçük kardeşi olarak adlandırılan bir hava olayıdır.
• Benguela Nino: Afrika'da Angola ile Namibya kıyıları boyunca etkili olan benzer bir hava olayıdır.

Bu iki hava olayı, Atlas Okyanusu kıyılarındaki iklim koşullarını etkileyerek bölgenin ekonomisi üzerinde olumsuz bir rol oynuyor. Okyanus sularında meydana gelen anormal ısınma ya da soğuma olayları, deniz yaşamını, balıkçılık verimliliğini ve yağış düzenlerini ciddi şekilde bozabiliyor.

Yapay Zeka ile Erken Uyarı Sistemi

Avrupa ve Afrika'daki çeşitli üniversiteler ve araştırma merkezleri tarafından yapılan bir çalışma sayesinde, Atlas Okyanusu'nda gerçekleşen Atlantik Nino ve Benguela Nino gibi hava olaylarının ne zaman meydana geleceği, yapay zeka uygulamaları sayesinde 5 ay öncesine kadar tahmin edilebilecek. Araştırmacılar, 90 yıllık okyanus sıcaklığı verilerini kullanarak derin öğrenme tabanlı bir yapay zeka modeli oluşturdu. Bir sonraki adım ise, tahminlerin paylaşılacağı internet tabanlı bir platform geliştirmek olacak. Bu platform sayesinde balıkçılar, bölgesel otoriteler ve kıyı planlamacıları bu tür olaylara ilişkin erken uyarılara kolayca erişebilecek.

Araştırmayı yürüten Avrupa-Akdeniz İklim Değişikliği Merkezi (Euro-Mediterranean Center on Climate Change) Dünya Sistemi Modelleme Araştırma ve Biyocoğrafya Birimi araştırmacısı Marie-Lou Bachelery, Atlantik Nino ve Benguela Nino'nun Atlas Okyanusu'ndaki devinim, atmosferik düzenler ve yağış rejimleri üzerinde önemli etkiler oluşturduğunu belirtiyor. Bachelery, "Atlantik Nino ısınması çevre bölgelerdeki yağış düzenlerini değiştirebiliyor ve hatta Avrupa'daki hava koşulları üzerinde bile etkili olabiliyor," diyor.

Bachelery, Batı Afrika kıyıları boyunca görülen bu tür hava olayları sonrasında okyanuslardaki ısınmanın balıkların yaşam koşullarını ve dolayısıyla balıkçılık faaliyetlerini olumsuz etkilediğini aktarıyor. Batı Afrika'da balıkçılığın ekonomide büyük yer tuttuğunun altını çizen Bachelery, bu nedenle okyanus sularındaki ısınmanın bölge ekonomisine ciddi zararlar verebileceğini ifade ediyor.

İklim Değişikliğinin Etkisi

İklim değişikliğinin bu hava olayları üzerindeki etkisinden bahseden Bachelery, "Bu olaylar doğal olarak meydana gelir ancak iklim değişikliği, bu olayların şiddetini ve sıklığını etkileyebilir. Büyük olasılıkla tropikal Atlantik'te bu tür olayların sayısında bir azalma görülmesi bekleniyor ancak Benguela bölgesi için bunun tam tersi bir durum söz konusu olabilir," diye konuşuyor.

Bachelery, bu hava olaylarını 5 ay kadar önceden tahmin edebilmenin faydalarını şöyle açıklıyor: "Diyelim ki balıkçılık sezonu başladı ve herkes yoğun şekilde balık avladı. Ardından Atlantik Nino okyanus olayı gelişti ve kalan balıklar da bu olay nedeniyle öldü. Bu durumda, ertesi yıl yeni balık popülasyonu oluşmaz ve ekosistem zarar görür. İşte bu tahmin sistemlerinin amacı, bir olayın gelişmekte olduğunu önceden fark edip, 'Belki bu yıl daha az balık avlamalıyız' diyerek önlemler alınmasını sağlamak."

Proje için önce geleneksel yollarla iklim modelleri üzerinde çalıştıklarını anlatan Bachelery, karmaşık verilerin çözümlenmesinde bu modellerin yetersiz kalması üzerine yapay zekadan yararlanmaya karar verdiklerinden bahsediyor. Bachelery, sözlerini şöyle tamamlıyor: "Yapay zeka işleri çok kolaylaştırdı. Bunun en önemli nedenlerinden biri, derin öğrenmenin sistemler ve hava olayları arasındaki karmaşık, doğrusal olmayan ilişkileri algılayabilmesi. Geleneksel modeller bu tür karmaşık bağlantıları yeterince yansıtamazken derin öğrenme bunu başarabiliyor. Yapay zeka artık iklim biliminde giderek daha fazla yer edinmeye başladı çünkü birçok farklı alanda başarılı sonuçlar veriyor."

Yapay zeka destekli bu erken uyarı sistemi, Atlas Okyanusu kıyısındaki toplulukların ve endüstrilerin iklim değişikliğinin etkilerine karşı daha hazırlıklı olmalarını sağlayacak. Balıkçılık sektöründen kıyı planlamasına kadar birçok alanda alınacak önlemlerle, ekonomik kayıpların önüne geçilmesi ve ekosistemin korunması hedefleniyor. Bu çalışma, iklim biliminde yapay zekanın potansiyelini bir kez daha gözler önüne seriyor ve gelecekteki araştırmalar için umut vadediyor.