Hollanda Dışişleri Bakanlığı'nın gizli tuttuğu Suriye raporu, mahkeme kararıyla gün yüzüne çıktı. Rapor, Suriye'deki güvenlik durumunun hala kırılgan ve belirsiz olduğunu ortaya koyuyor. Bu durum, sığınmacıların mülteci statüsü kazanıp kazanmaması konusunda kritik bir öneme sahip. İnsan hakları savunucuları ve avukatlar, raporun gizli tutulmasına sert tepki göstermişti.

Suriye'de Siyasi Boşluk ve Çatışmalar

Raporda, Esad sonrası oluşan siyasi boşluğun çatışmalara zemin hazırladığına dikkat çekiliyor. De Volkskrant gazetesinden Avinash Bhikhie'nin aktardığına göre, raporda IŞİD'in yeni saldırılar düzenleyerek varlık gösterdiği belirtiliyor. Ayrıca, Türkiye destekli grupların Kürt güçlerine yönelik saldırıları ve Alevilere yönelik katliamlar da raporda yer alıyor. Bu durum, Suriye'deki mezhepsel gerginliğin hala devam ettiğini gösteriyor.

Raporda, Suriye'ye dönüşlerle ilgili çarpıcı bilgiler de yer alıyor. Özgürlük Partisi (PVV) lideri Gert Wilders'in mülteci karşıtı planında, Suriyelilerin "gerekirse zorla" geri gönderilmesi gerektiği savunuluyordu. Rapor, Suriye'nin veya bazı bölgelerinin güvenli olup olmadığı konusunda kesin bir yargıya varmasa da, durumun hala "kırılgan, istikrarsız ve belirsiz" olduğunu vurguluyor.

Türkiye'den Suriye'ye Dönüşler ve Yaşanan Hayal Kırıklığı

Rapora göre, Suriye'ye en çok dönüş Türkiye ve Lübnan'dan gerçekleşirken, en az dönüş Hollanda ve Almanya'dan oldu. Türkiye'de geçici koruma statüsüyle bulunan 2 milyon 733 bin 849 Suriyelinin çoğunluğunun Halep'ten geldiği ve İstanbul (476 bin 024 kişi) ve Antep'te (382 bin 314 kişi) kayıtlı olduğu belirtiliyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın "Nisan ayında yaklaşık 200 bin Suriyelinin ülkesine dönüş yaptığı" açıklamasına da yer verilen raporda, zorla sınır dışı edilmelerin ve 'gönüllü geri dönüş' formlarının imzalanması sırasında zorlamaya başvurulduğuna dair haberlerin varlığına dikkat çekiliyor. Ülkelerine dönen Suriyelilerin yaşadığı hayal kırıklığı da raporda vurgulanıyor:

"Lübnan'dan Suriye'ye dönen on binlerce Suriyelinin kısa süre içinde yeniden (yasadışı şekilde) Lübnan'a geri döndüğü, Suriye'ye vardıklarında evlerinin yıkılmış ya da başkaları tarafından işgal edilmiş olduğunu, kamu hizmetlerinin neredeyse hiç işlemediğini, iş imkanlarının veya geçim kaynaklarının olmadığını gördüler."

Hollanda'dan DTenV aracılığıyla 250, Uluslararası Göç Örgütü (IOM) aracılığıyla ise 3 kişi Suriye'ye dönüş yaptı. Almanya İçişleri Bakanlığı'nın Nisan 2025 tarihli bilgilerine göre ise 2024 başından bu yana Alman devlet kurumlarının mali desteğiyle 600'den fazla kişi Suriye'ye döndü.

Suriye'de Gelecek Belirsizliğini Koruyor

Rapor, Suriye'de farklı silahlı gruplar, azınlıklar, mezhepler ve cihatçı gruplar arasındaki gerilimlerin ve çatışmaların yarattığı istikrarsızlığın, iyileşme ihtimalini azalttığını gösteriyor. Bu durum, Suriyelileri nerede olurlarsa olsun süren bir belirsizliğin içinde bırakıyor. Suriye'deki durumun karmaşıklığı ve aktörlerin çokluğu, çözüm sürecini zorlaştırırken, mültecilerin geri dönüşü ve ülkenin yeniden inşası önünde büyük engeller oluşturuyor. Uluslararası toplumun, Suriye'deki insani krize çözüm bulmak ve kalıcı bir barış sağlamak için daha fazla çaba göstermesi gerekiyor.