Prostat kanseri, erkeklerde sıkça görülen ve erken teşhisin hayati önem taşıdığı bir hastalıktır. Uzmanlar, geliştirilen yeni bir evde uygulanabilen test sayesinde agresif tümörlerin daha yüksek oranda tespit edilebildiğini ve gereksiz taramaların azaltılabileceğini belirtiyor. Mevcut PSA testlerinin bazı kanserleri gözden kaçırabildiği düşünüldüğünde, bu yeni test umut vaat ediyor.
Yeni Nesil Prostat Kanseri Testi: Poligenik Risk Skoru
Mevcut durumda prostat kanseri riskini değerlendirmek için kullanılan başlıca yöntem, kandaki prostat spesifik antijen (PSA) düzeyini ölçen testlerdir. Ancak bu testler, kimi zaman yanıltıcı sonuçlar verebiliyor ya da agresif seyreden vakaları gözden kaçırabiliyor. Bu nedenle araştırmacılar, PSA testine alternatif olarak "poligenik risk skoru" adını verdikleri bir yöntem geliştirdiler. Bu yöntemde, prostat kanseriyle bağlantılı 130 genetik varyant, tükürük örneği üzerinden analiz ediliyor.
Londra Kanser Araştırma Enstitüsü ve The Royal Marsden NHS Vakfı iş birliğiyle yürütülen çalışmada, 55-69 yaş aralığındaki 6 bin 300 erkek incelendi. Katılımcıların yüzde 12'si, yüksek risk grubunda yer aldı ve bu kişiler MRI taramaları ve biyopsiye yönlendirildi. Taramalarda 187 erkekte prostat kanseri saptanırken, bunların 103'ünde kanserin yüksek riskli olduğu belirlendi. Bu kişilerin 118'inde PSA düzeyi "normal" kabul edilen sınırın altında olmasına rağmen test sayesinde kanser tespit edilebildi. Mevcut tanı yöntemleriyle bu kişilerin yaklaşık 74'ünde hastalığın saptanamayacağı vurgulandı.
Testin Avantajları ve Potansiyel Etkileri
Yeni testin, özellikle agresif tümörleri daha yüksek oranda tespit etmesi ve yanlış pozitif oranlarını azaltması sebebiyle mevcut PSA testine göre daha avantajlı olduğu belirtiliyor. Testin ayrıca MRI taramalarıyla gözden kaçan bazı kanserleri de yakalayabildiği ifade ediliyor. Çalışmanın sonuçları, New England Journal of Medicine adlı tıp dergisinde yayımlandı. Uzmanlar, bu yöntemin erken teşhis sayesinde sağlık sistemine önemli ölçüde tasarruf sağlayabileceğini belirtiyor.
Londra Kanser Araştırma Enstitüsü'nden Prof. Dr. Ros Eeles, "Basit ve düşük maliyetli bu test, genetik yapısı nedeniyle daha yüksek risk taşıyan bireyleri tespit ederek erken teşhiste çığır açabilir" dedi. Prostate Cancer UK yetkilileri ise, testin farklı etnik gruplar üzerindeki etkilerini değerlendirmek amacıyla yeni bir karşılaştırmalı çalışma başlattı.
Ulusal Tarama Programı İçin Henüz Erken mi?
Uzmanlar, yeni testin umut verici olmasına rağmen, İngiltere'de ulusal bir prostat kanseri tarama programı başlatılması için henüz yeterli kanıt bulunmadığını savunuyor. Bristol Üniversitesi'nden Prof. Jenny Donovan, "Ulusal Tarama Komitesi'nin kriteri, taramanın yararının zararından fazla olmasıdır. Şu an bu dengeyi sağlayacak veriye sahip değiliz" açıklamasında bulundu. Her yıl İngiltere'de yaklaşık 55.000 kişiye prostat kanseri tanısı konuluyor ve bu hastalığa bağlı 12 bin ölüm gerçekleşiyor.
Geliştirilen bu yeni evde prostat kanseri testi, erken teşhis ve tedavi süreçlerinde önemli bir adım olabilir. Ancak, ulusal tarama programlarına dahil edilmesi için daha fazla araştırmaya ve farklı etnik gruplar üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu testin yaygınlaşması, prostat kanseriyle mücadelede önemli bir rol oynayabilir ve binlerce hayat kurtarabilir.
