Ekvador, son aylarda derinleşen bir krizle karşı karşıya. İsyanlar, protestolar, ölümler ve şiddet olayları ülkeyi adeta bir kaos ortamına sürükledi. Bu durum, Ekvador'da "devletin yokluğu" tartışmalarını da beraberinde getirdi. İşte Ekvador'da yaşananların detayları ve olası sonuçları.

Ekvador'da Neler Oluyor?

Ekvador'daki isyanlar, ilk olarak bir su rezervi yakınlarında maden ocağı açılması girişimine tepki olarak başladı. Ancak kısa sürede büyüyerek hükümetin politikalarına karşı genel bir protestoya dönüştü. Ekvador Yerli Halklar Konfederasyonu (CONAIE) öncülüğünde on binlerce kişi sokaklara dökülerek sosyal adaletsizliği körükleyen uygulamalara karşı sesini yükseltti. Özellikle Devlet Başkanı Noboa'nın dizel yakıt sübvansiyonlarını kaldırma kararı büyük tepki çekti. Bu karar, dizel fiyatlarında %56'lık bir artışa yol açarken, halkın tepkisini daha da artırdı. Hükümetin, Katma Değer Vergisini (KDV) %12'den %15'e çıkarma planı da protestoların bir diğer nedeni oldu.

Protestolar sırasında yerli halklar, sendikalar, çiftçiler ve sosyal hareketler, barikatlar kurarak, yürüyüşler düzenleyerek ve üniversiteleri işgal ederek hükümeti kararından vazgeçirmeye çalıştı. Yaklaşık bir ay süren direniş boyunca ülke genelinde hayat durma noktasına geldi. CONAIE Başkanı Marlon Vargas, dizel fiyatlarındaki artışın ulaşımdan gıda ürünlerine kadar tüm Ekvadorluların hayatını olumsuz etkileyeceği uyarısında bulundu. Halkın talepleri sadece bununla sınırlı değil; yerli topraklarında madencilik ve petrol çıkarılmasının sona erdirilmesi, sağlık ve eğitim sistemlerine yatırım yapılması da isteniyor. Ayrıca Noboa'nın yeni anayasa planına da karşı çıkılıyor.

Noboa rejimi, protestolar başladığında hükümetin merkezini And Dağları'ndaki Latacunga şehrine taşıdı ve ülkenin 24 eyaletinden yedisinde olağanüstü hal ilan etti. Hükümet, protestocuları "terörist" olarak nitelerken, halka karşı devlet terörü uyguladı. CONAIE'ye göre, protestolar sırasında 3 kişi polis ve asker tarafından öldürüldü, en az 296 kişi yaralandı ve 118 kişi tutuklandı.

Şiddet ve Kaos Ortamı

Ülkede şiddet olayları hız kesmeden devam ediyor. Protestolar sırasında Guayaquil'deki bir alışveriş merkezinin dışında meydana gelen patlamada bir kişi öldü, birkaç kişi yaralandı. Sokakta iki kişi linç edilip yakıldı. Çeteler arası çatışmalarda ve cezaevlerinde çok sayıda kişi hayatını kaybetti. İstatistiklere göre, 2025 Eylül ayı itibariyle yaklaşık 7 bin kişi ateşli silahlarla öldürüldü. Uyuşturucu kaçakçılığının yoğun olarak yapıldığı kıyı bölgelerinde ise halk, uluslararası kartellerin uzantısı olan çetelerin şiddetinden şikayetçi. Balıkçılık faaliyetleri bile bu çetelerin tehdidi altında.

Ekvador hakkında yazan bazı analistler, ülkede "devletin yokluğu"ndan bahsediyor. Bu durum, çetelerin önlenememesine ve şiddetin artmasına neden oluyor. Bu yaklaşım, militarizmin yani devlet terörünün daha fazla desteklenmesi anlamına gelirken, ülkeyi bir açık hava hapishanesine dönüştürme hayallerini körüklüyor.

Muhalefet Ne Yapıyor?

Son yıllarda Ekvador'daki muhalefetin eksenini CONAIE belirliyor. Ancak ülke solu çok parçalı bir yapıya sahip ve süreci yönlendirebilecek bir organizasyondan yoksun. Muhalefetin karşı çıkmakla sınırlı tutumu, devlet terörü karşısında direnişi zayıflatıyor. Ayrıca CONAIE'nin kıta çapında bağlantıları olsa da bu durum, direnişi büyütmeye yardımcı olacak düzeyde bir dayanışma ağı yaratamadı.

ABD, Ekvador'daki bazı çeteleri "terör örgütü" ilan etti. Bu durum, Ekvador ordusunun ağır silahlar kullanarak yaptığı operasyonları besleyebilir ve açık bir dikta ortamının şekillenmesini teşvik edebilir. Yaşananlar sadece Ekvadorluların sorunu değil, hepimizi ilgilendiriyor. Bu durum karşısında öz-savunma, doğrudan demokrasi ve ortaklaşa bir yaşam kurmanın olanakları üzerine yeniden düşünmeliyiz.

Ekvador'da yaşanan bu olaylar, ülkenin geleceği hakkında ciddi endişeler yaratıyor. Şiddetin artması, devletin zayıflaması ve muhalefetin yetersizliği, Ekvador'u daha da zorlu bir sürece sokabilir. Ancak halkın direnişi ve uluslararası dayanışma, bu karanlık tablonun değişmesine yardımcı olabilir.